Türki̇ye'de Yeni̇lenebi̇lir Enerji̇ Alanındaki̇ İlerlemeni̇n Kapsamlı Bi̇r Anali̇zi̇


Özet Görüntüleme: 7 / PDF İndirme: 2

Yazarlar

Anahtar Kelimeler:

İklim değişikliği, sürdürülebilir ekonomi, yenilenebilir enerji

Özet

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de yenilenebilir enerji kullanımının gelişim sürecini ve bu sürece yön veren dinamikleri analiz etmektir. Bu doğrultuda, öncelikle küresel ölçekte hızlı nüfus artışı ve sanayileşmenin yol açtığı iklim değişikliği ile çevresel tahribatın önlenmesine yönelik uluslararası girişimler ele alınacaktır. Ardından, Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası eylem planları ve bu planlar çerçevesindeki yükümlülükleri değerlendirilecektir. Sürdürülebilir ekonomik büyümenin sağlanması ve iklim değişikliğiyle etkin mücadele açısından, Türkiye’nin yenilenebilir enerjiye geçişi stratejik bir gereklilik haline gelmiştir. Bu bağlamda, diğer ülkelerde olduğu gibi Türkiye’de de yenilenebilir enerjiye geçiş süreci öncelikli bir politika alanı olarak ele alınmalıdır. Çalışmada, 2000’li yılların başından itibaren Türkiye’nin yenilenebilir enerji alanında kat ettiği mesafe değerlendirilecek; bu süreçte karşılaşılan başlıca yapısal sorunlar -altyapı eksiklikleri, düzenleyici çerçevenin yetersizliği, yüksek depolama ve dağıtım maliyetleri ile toplumsal farkındalık eksikliği- analiz edilecektir. Son olarak, yenilenebilir enerji potansiyelinin etkin şekilde kullanılabilmesi için geliştirilen kamusal destek mekanizmalarına yer verilecektir.

Referanslar

Akdağ, V., Gözen, M. (2020). Yenilenebilir enerji projelerine yönelik güncel yatırım ve finansman modelleri: karşılaştırmalı bir değerlendirme. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(Armağan Sayısı), 139-156.

Akdoğan, D. A. (2016). Türkiye’de yenilenebilir enerjiye yönelik teşviklerdeki son gelişmeler. Political Economy of Taxation, Editors: Murat Aydın, S. Sami TAN, IJOPEC Publication, (23), 151-165.

Akiner, M. E. (2025). Structural Obstacles to Energy Transition in Türkiye and Holistic Solution Proposals: A Political, Economic and Social Dimensional Analysis. Energies, 18(10), 2591.

Arslan, S., Darıcı, M., ve Karahan, Ç. (2001). Türkiye’nin jeotermal enerji potansiyeli. Jeotermal Enerji Semineri, 21-27.

Başkaya, Z. (2024). Bilecik İlinin Rüzgar Enerjisi Potansiyeli ve Metristepe Rüzgar Enerjisi Santrali. The Journal of Academic Social Science, 57(57), 253-276.

Bilhan, Ö. (2024). Türkiye’de yenilenebilir enerji kaynakları açısından hidroelektrik ve güneş enerjisinin bölgesel ve iller bazında incelenmesi. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 13(4), 1504-1516.

Budak, Y. (2025). Yenilenebilir Enerji Tüketiminin Ekonomik Büyüme Üzerinde Etkisi: Türkiye Örneğinde Amprik Bulgular (1990-2022). Journal of Recycling Economy & Sustainability Policy, 4(1), 93-103.

Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ). (2023a). DSİ 2023 Yılı Faaliyet Raporu. https://cdniys.tarimorman.gov.tr/api/File/GetFile/425/Sayfa/759/1107/DosyaGaleri/dsi_2023_yili_faaliyet_raporu.pdf (10.09.2024)

Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ). (2023b). DSİ 2023 Yılı Resmi Su Kaynakları İstatistikleri, https://cdniys.tarimorman.gov.tr/api/File/GetGaleriFile/425/DosyaGaleri/7072/4.1.illere_gore_yapimi_tamamlanan_barajlar_ve_faydalari_19362023.xls (29.06.2025)

Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ). (2025). 2024 yılında enerjimizin %21,5’i HES’lerden, https://dsi.gov.tr/Haber/Detay/14826 (29.06.2025)

Enerji İşleri Genel Müdürlüğü. (2025a), Güneş Enerjisi Potansiyel Atlası, https://gepa.enerji.gov.tr/ (29.06.2025)

Enerji İşleri Genel Müdürlüğü. (2025b). Türkiye Biyokütle Enerjisi Potansiyeli Atlası, https://bepa.enerji.gov.tr/ (29.06.2025)

European Investment Bank (EIB), (2024). Invested In Renewables, A History of Renewable Energy, https://www.eib.org/en/essays/history-renewable-energy#:~:text=Early%20humans%20discovered%20renewable%20energy,was%20critical%20to%20human%20evolution. (20.06.2025)

Gözkün, K. A., & Orhangazi, Ö. (2025). Green transition for Turkey: Growth, employment, and trade deficit effects. Energy Policy, 202, 114577.

Güler, N. Ü., & Yumurtacı, Z. (23-24 Eylül 2021). YEKDEM politikası ve yenilenebilir enerji gelişimi. 6. İzmir Rüzgâr Sempozyumu, İzmir

International Energy Agency (IEA). (2002). World Energy Outlook, Paris, France. https://www.iea.org/reports/world-energy-outlook-2002 (2.10.2024).

International Energy Agency (IEA). (2021a). Challenges and opportunities beyond 2021 https://www.iea.org/reports/renewable-energy-market-update/challenges-and-opportunities-beyond-2021 (10.09.2024)

International Energy Agency (IEA). (2021b). Turkey 2021 Energy Policy Review, https://www.oecd.org/en/publications/turkey-2021-energy-policy-review_0633467f-en.html (26.06.2025)

International Energy Agency (IEA). (2022a). World Energy Balances: Overview. https://www.iea.org/reports/world-energy-balances-overview/world (5.10.2024)

International Energy Agency (IEA). (2022b). Tracking SDG7 The Energy Progress Report 2022, https://iea.blob.core.windows.net/assets/37fb9f89-71de-407f-8ff4-12f46ec20a16/TrackingSDG7TheEnergyProgressReport2022.pdf (29.06.2025)

International Energy Agency (IEA). (2024). Hydroelectricity, https://www.iea.org/energy-system/renewables/hydroelectricity (29.06.2025)

International Energy Agency (IEA). (2025). Energy supply, https://www.iea.org/countries/turkiye/energy-mix (25.06.2025)

İlleez, B. (2020). Türkiye’de biyokütle enerjisi. Türkiye’nin Enerji Görünümü, 317-346.

Karayel, G. K., Javani, N., & Dincer, I. (2023). Hydropower for green hydrogen production in Turkey. International Journal of Hydrogen Energy, 48(60), 22806-22817.

Kayışoğlu, B. ve Diken, B. (2019). Türkiye'de yenilenebilir enerji kullanımının mevcut durumu ve sorunları. Tarım Makinaları Bilimi Dergisi, 15(2), 61-65.

Kılınç, E. C., & Şahbaz, N. (2021). Ar-Ge ve inovasyonun yenilenebilir enerji üretimi üzerindeki etkisi: Panel veri analizi. Alanya Akademik Bakış, 5(2), 1087-1105.

Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA). (2024). Türkiye Jeotermal Enerji Potansiyeli ve Arama Çalışmaları, https://www.mta.gov.tr/v3.0/arastirmalar/jeotermal-enerji-arastirmalari (8.09.2024)

Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA). (2025). Jeotermal Kaynaklar ve Uygulama Haritası, https://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/hizmetler/jeotermal-harita/images/3.jpg (29.06.2025)

Naimoglu, M., & Akal, M. (2023). The relationship between energy technology, energy efficiency, renewable energy, and the environment in Türkiye. Journal of Cleaner Production, 418, 138144.

Office of Energy Efficiency & Renewable Energy. (2024). Renewable Energy. https://www.energy.gov/eere/renewable-energy (1.10.2024)

Önal, E., Yarbay, R. Z. (2010). Türkiye’de yenilenebilir enerji kaynakları potansiyeli ve geleceği. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 9(18), 77-60.

Özkaya, S. Y. (2022). Yenilenebilir Enerji Kaynakları, T.C. Dışişleri Bakanlığı, https://www.mfa.gov.tr/yenilenebilir-enerji-kaynaklari.tr.mfa (3.10.2024)

PricewaterhouseCoopers (PwC). (2021). Biyokütle ve Biyoenerji Sektörlerine Genel Bakış. https://www.pwc.com.tr/biyokutle-ve-biyoenerji-sektorlerine-genel-bakis (15.09.2024)

PricewaterhouseCoopers (PwC). (2023). Türkiye Elektrik Piyasasına Genel Bakış. https://www.pwc.com.tr/tr/sektorler/enerji/2024/turkiye-elektrik-piyasasina-genel-bakis-2023.pdf (10.09.2024)

Sahmerdan, O., Cimsit, C., Arici, M., & Colpan, C. O. (2025). Thermodynamic performance assessment of solar-based hydrogen production systems in Turkey: A detailed review. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 208, 115034.

Sarhan, Ö., Atlı, T., Gündoğan, F. (2023). İklim Değişikliği Ve Türkiye Hidroelektrik Enerji Planlaması, M. E. Aydın & A. D. Şahin (Ed.), İklim Değişimi Çerçevesinde Su Kaynaklarının Mevcut Durumu ve Geleceği, Türkiye Bilimler Akademisi, 299-318, 10.53478/TUBA.978-625-8352-56-6.ch14

Sayed, E. T., Olabi, A. G., Alami, A. H., Radwan, A., Mdallal, A., Rezk, A., ve Abdelkareem, M. A. (2023). Renewable energy and energy storage systems. Energies, 16(3), 1415.

T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2024). Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Tüketim İçindeki Payı. https://cevreselgostergeler.csb.gov.tr/yenilenebilir-enerji-kaynaklarinin-tuketim-icindeki-payi-i-85809 (10.09.2024).

T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (2024). Yenilenebilir Enerji Yatırımları ve Destekleme Mekanizmaları. https://ticaret.gov.tr/data/65dc9d3113b8762768385d66/ETKB%20SKDM%20Sunum-Yenilenebilir%20Enerji_23022024.pdf (18.09.2024)

T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (2025a). Türkiye rüzgâr enerjisi potansiyeli, https://repa.enerji.gov.tr/REPA/bolgeler/TURKIYE-GENELI.pdf (29.06.2025)

T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. (2018). Verimli Enerji Güçlü Türkiye. https://enerji.gov.tr/Media/Dizin/EVCED/tr/EnerjiVerimlili%C4%9Fi/UlusalEnerjiVerimlili%C4%9FiEylemPlan%C4%B1/Belgeler/UEVEP.pdf (19.09.2024)

T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. (2022a). Türkiye Ulusal Enerji Planı. https://enerji.gov.tr/Media/Dizin/EIGM/tr/Raporlar/TUEP/T%C3%BCrkiye_Ulusal_Enerji_Plan%C4%B1.pdf (10.09.2024)

T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. (2022b). Bilgi Merkezi, Enerji, Hidrolik. https://enerji.gov.tr/bilgi-merkezi-enerji-hidrolik (10.09.2024)

T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. (2022c). Bilgi Merkezi, Enerji, Rüzgar. https://enerji.gov.tr/bilgi-merkezi-enerji-ruzgar (10.09.2024).

T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. (2022d). Bilgi Merkezi, Enerji, Güneş. https://enerji.gov.tr/bilgi-merkezi-enerji-gunes (09.10.2024)

T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. (2022e). Bilgi Merkezi, Enerji, Jeotermal. https://enerji.gov.tr/bilgi-merkezi-enerji-jeotermal (09.10.2024)

T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. (2022f). Bilgi Merkezi, Biyokütle, https://enerji.gov.tr/bilgi-merkezi-enerji-biyokutle (09.10.2024)

T.C. Resmi Gazete. (2003, Temmuz). Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programının Uygulanması, Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Karar. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2003/07/20030724m1.htm (2.10.2024)

T.C. Resmi Gazete. (2007, Nisan). Enerji Verimliliği Kanunu. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/05/20070502-2.htm (09.09.2024)

T.C. Resmi Gazete. (2012, Şubat). Enerji Verimliliği Strateji Belgesi, 2012-2023. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/02/20120225-7.htm (09.09.2024)

T.C. Resmi Gazete. (2017, Aralık). Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı 2017-2023. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/01/20180201M1-1.htm (10.09.2024)

T.C. Ticaret Bakanlığı. (2021). Yeşil Mutabakat Eylem Planı 2021. https://ticaret.gov.tr/data/60f1200013b876eb28421b23/MUTABAKAT%20YE%C5%9E%C4%B0L.pdf (20.09.2024)

TEİAŞ (2023), 2023 Yılı Türkiye Elektrik Enerjisi Üretiminin Kaynaklara Göre Dağılımı, https://webim.teias.gov.tr/file/2e8f7a79-8861-4a1e-8e29-0319f6c0b0af?download (29.06.2025)

Türkiye Rüzgar Enerjisi Birliği (2025), Türkiye Rüzgar Enerjisi İstatistik Raporu - Ocak 2025 (Özet), https://www.tureb.com.tr//yayin/turkiye-ruzgar-enerjisi-istatistik-raporu-ocak-2025--ozet-/1167 (29.06.2025)

Türkiye Rüzgar Enerjisi Birliği. (2019). Türkiye rüzgar enerjisi istatistik raporu, https://www.tureb.com.tr//lib/uploads/4e77501b714739a9.pdf (29.06.2025)

Türkiye Rüzgar Enerjisi Birliği. (2024). Neden Rüzgar Enerjisi. https://tureb.com.tr/eng/kurumsal/neden-ruzgar-enerjisi/3 (11.09.2024)

Türköz, K. (2023). Doğrudan Yabancı Yatırımların Yenilenebilir ve Fosil Enerji Tüketimi Üzerindeki Etkileri: Türkiye için Saklı Eşbütünleşme Analizi Bulguları. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 18(69), 1-18.

U.S. Energy Information Administration (EIA). (2024). What is U.S. electricity generation by energy source? https://www.eia.gov/tools/faqs/faq.php?id=427&t=3 (2.10.2024)

United Nations (2025). Climate Action, Causes and Effects of Climate Change, https://www.un.org/en/climatechange/science/causes-effects-climate-change#:~:text=Fossil%20fuels%20%E2%80%93%20coal%2C%20oil%20and,of%20all%20carbon%20dioxide%20emissions. (20.06.2025)

United Nations Climate Change. (2024). What is the Kyoto Protocol? https://unfccc.int/kyoto_protocol (1.10.2024)

United Nations Türkiye (2025). Sustainable Development Goal 7, Affordable and Clean Energy, https://turkiye.un.org/en/sdgs/7 (20.06.2025)

United Nations. (1992a). United Nations Conference on Environment and Development, Rio de Janeiro, Brazil, 3-14 June 1992, https://www.un.org/en/conferences/environment/rio1992 (1.10.2024)

United Nations. (1992b). United Nations Conference on Environment and Development, Agenda 21, https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/Agenda21.pdf?_gl=1*1b89vbp*_ga*MjA5NDQyOTE4MS4xNzI4Mjg1NzIy*_ga_TK9BQL5X7Z*MTcyODI4OTg4NC4yLjEuMTcyODI5MTIyMC4wLjAuMA. (1.10.2024).

United Nations. (2002). World Summit on Sustainable Development, 26 August-4 September 2002, Johannesburg, https://www.un.org/en/conferences/environment/johannesburg2002 (2.10.2024)

Ural, T., & Karaca, G. (2016). Hidrojen ekonomisi. Küresel Mühendislik Çalışmaları Dergisi, 3(2), 145-154.

Ürker, O. ve Çobanoğlu, N. (2012). Türkiye’de Hidroelektrik Santrallerin Durumu (Hes’ler) ve Çevre Politikaları Bağlamında Değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 65-88.

Varınca, K. B., Gönüllü, M. T. (2006). Türkiye’de güneş enerjisi potansiyeli ve bu potansiyelin kullanım derecesi, yöntemi ve yaygınlığı üzerine bir araştırma. Ulusal güneş ve hidrojen enerjisi kongresi, 21, 23.

World Wide Fund For Nature (WWF). (2011). Yenilenebilir Enerji Geleceği ve Türkiye. https://wwftr.awsassets.panda.org/downloads/wwftr_yenilenebilirenerjigelecegiveturkiye.pdf (15.09.2024)

Yılmaz, O. ve Hotunluoğlu, H. (2015). Yenilenebilir enerjiye yönelik teşvikler ve Türkiye. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 74-97.

İndir

Yayınlanmış

2025-07-04

Nasıl Atıf Yapılır

Katterbauer, K., Yılmaz, S., & Meral, G. (2025). Türki̇ye’de Yeni̇lenebi̇lir Enerji̇ Alanındaki̇ İlerlemeni̇n Kapsamlı Bi̇r Anali̇zi̇. Journal of Recycling Economy & Sustainability Policy, 4(SI), 6–21. Geliş tarihi gönderen https://respjournal.com/index.php/pub/article/view/57

Aynı yazar(lar)ın dergideki en çok okunan makaleleri