Döngüsel Ekonominin Tekstil ve Hazir Giyim Endüstrilerine Uyarlanmasi İçin Bir Potansiyel Yöntem?
Anahtar Kelimeler:
Döngüsel Ekonomi, Tekstil, Sürdürülebilir kalkınma, Hazır giyim, Çevresel etkiÖzet
Sera gazı emisyonlarındaki artış, iklim değişikliğinin yol açtığı kırılganlıklar ve doğal kaynakların hızla tükenmesi, şirketleri doğrusal ekonomiden döngüsel ekonomi modeline geçişe zorlamaktadır. Mevcut doğrusal model, tekstil ürünlerinin üretim, kullanım ve bertaraf aşamalarında sürdürülemez sonuçlar doğurmakta; 2023 yılında küresel elyaf üretiminin 124 milyon tona ulaşması ve her yıl 90–100 milyar giysi üretilmesi bu baskıyı artırmaktadır. Üretilen giysilerin yaklaşık 92 milyon tonunun çöplüklere gitmesi, tekstil atıklarının küresel depolama alanlarının en az %7’sini oluşturduğunu göstermektedir. Lif ve kumaş üretiminden başlayan ve fosil yakıtlara yoğun şekilde bağımlı olan bu süreçlerin, kaynak tüketimi ve çevresel etki açısından çok yüksek maliyetler yarattığı; sektörün küresel CO₂ emisyonlarının %3’ünden ve su kirliliğinin %20’sinden sorumlu olduğu bilinmektedir. Döngüsel tekstil modeli, ürün yaşam döngüsünün sonunda onarım, yeniden kullanım ve geri dönüşüm yoluyla malzemelerin ekonomik sistem içinde tutulmasını hedeflemekte ve sürdürülebilir büyüme, doğal kaynakların korunması ve ekonomik refah açısından stratejik bir zorunluluk olarak ortaya çıkmaktadır. Bu makale, tekstil ve hazır giyim işletmelerinin döngüsellik ve sürdürülebilirlik ilkelerini uygulayabileceği yöntemleri incelemekte; başarılı bir dönüşümün, işletme içi süreçlerin yanı sıra belediyeler, STK’lar ve tüketici tutumlarının desteğine bağlı olduğunu ortaya koymaktadır.
Küresel elyaf üretimi 2023 yılında rekor 124 milyon ton'a yükselirken, dünya genelinde her yıl yaklaşık 90-100 milyar yeni giysinin üretildiği tahmin edilmektedir. Daha vahim olan durum ise, bu kıyafetlerin 92 milyon tonunun ne yazık ki çöplüklere atılıyor olmasıdır. Tekstil ve konfeksiyon atıklarının küresel atık depolama alanlarındaki toplam atık miktarının en az %7'sini oluştuduğu öngörülmektedir. Ayrıca tekstil ürünlerine renk ve diğer kimyasalların uygulandığı boya-terbiye aşamasında yaş proseslerin, küresel CO2 emisyonlarının % 3’ü ile küresel su kirlliliğinin %20’sinden sorumlu olduğu bilinmektedir. Lif üretiminden başlayıp ham kumaş üretimine uzanan işlem adımlarının yanı sıra yoğun fosil yakıt enerjisine dayalı bu süreçler nedeniyle kaynak tüketiminde de yüksek bir çevresel etkiye sahiptir.
Tekstil ve hazır giyim endüstrisinde döngüsel ekonomiye geçişin; su, enerji ve tehlikeli kimyasalların yoğun kullanımı, hava kirleticilerin salınımı, sera gazı emisyonları ve kullanılmış tekstil ürünlerinin belediye katı atık alanlarında uygunsuz bertarafı ve aşırı atıklar gibi çevreyi ekonomiyi ve toplumu olumlu yönde etkileyebilecek çeşitli potansiyel sonuçlar sunması muhtemel olduğu açıktır. Tekstil ve hazır giyimde döngüsel ekonomi modeli, yaşam döngülerinin sonunda malzemelerin onarılması, yeniden kullanılması ve geri dönüştürülmesi yoluyla tekstil ürünlerinin ömrünü uzatmayı ve onları ekonomik sistem içinde tutmayı amaçlayan dönüştürücü bir kavramdır. Bu strateji sadece bir trend değil, aynı zamanda doğal kaynaklarımızın korunması, sürdürülebilir büyüme ve istihdamın teşvik edilmesi ve ekonomik refahın desteklenmesi için bir zorunluluktur.
Bu makalede, tekstil ve hazır giyim fabrikalarının döngüselliği ve sürdürülebilirliği benimsemek için uyarlanabilecek uygun yöntemlere yönelik devam eden araştırma ve çalışmalar gözden geçirilmektedir. Yenilenebilir hammadde kullanımı, Üretimin yeniden tasarlanması, Geri dönüşüm seçeneklerinin kullanılması, Yaşam döngüsünü uzatmak için yeni pazarların hayata geçirilmesi, Enerji tüketiminin azaltılması, Tedarik zincirinin yeniden düzenlenmesi, Müşteriler arasında çevresel etki bilincinin uygulanması, Tekstil ürünlerinin eko-tasarımı ve Hızlı moda konseptlerinin dönüşümü: Sürdürülebilir üretim ve tüketime olanak sağlayacak döngüsel ekonomiyi sürdürmek için öne çıkan metodolojilerdir.
Anahtar kelimeler: Döngüsel ekonomi, tekstil, hazır giyim, sürdürülebilir üretim, çevresel etkiler.
Referanslar
Awan, U., Sroufe, R., Shahbaz, M., (2021). Industry 4.0 and the circular economy: a literature review and recommendations for future research. Bus. Strateg. Environ. 30, 2038–2060. https://doi.org/10.1002/bse.2731.
Boulding, K.E. (1966). The economics of the coming spaceship earth. H. Jarret (Editor), Environmental Quality Issues in a Growing Economy, Johns Hopkins University Press (1966), pp. 3–14.
Camilleri M. A. (2020). European environment policy for the circular economy: Implications for business and industry stakeholders. Sustainable Development. 2020; 28: 1804–1812. https://doi.org/10.1002/sd.2113
Chizaryfard, A., Trucco, P., & Nuur, C. (2020). The transformation to a circular economy: Framing an evolutionary view. Journal of Evolutionary Economics. https://doi.org/10.1007/s00191-_020-_00709-_0
Christensen, T.D. (2021). Towards a circular economy in cities: Exploring local modes of governance in the transition towards a circular economy in construction and textile recycling. Journal of Cleaner Production 305 (2021) 127058.
Colucci,_ _M_._,_ _Vecchi, A. (2020). Close the loop: Evidence on the implementation of the circular economy from the Italian fashion industry._ _Bussines Strat Env. 2020;1–18.
DiVito, L_._,_ _van Wijk, J., van Hille, I., Ingen-_Housz, Z. (2025) Orchestrating Circular Economy Ecosystem Emergence: A Case Study of Circular Textiles and Apparel._ _Organization & Environment._ _Vol. 38(2) 195–226._ _
EEA, 2019. Textiles in Europe’s Circular Economy. https://www.eea.europa.eu/themes/ waste/resource-_efficiency/textiles-_in-_europe-_s-_circular-_economy. (Accessed July 2025).
Ellen MacArthur Foundation (2013), "Towards the Circular Economy. Economic and Business Rationale for an Accelerated Transition'' p.7. (https://tinyurl.com/hzfrxvb).
Ellen MacArthur Foundation (2015), “Towards a Circular Economy: Business Rationale for an Accelerated Transition’’ (https://tinyurl.com/zt8fhxw).
Ellen MacArthur Foundation, (2017). A New Textiles Economy: Redesigning Fashion’s Future. (Accessed July 2025).
European Commission (2015), “Closing the loop -_ _An EU action plan for the Circular Economy’’, Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions, COM(2015) 614 final. p.7.
European Parliament (2021). The impact of textile production and waste on the environment (infographic). Brussels: European Parliament.
Frishammar, J., Parida, V. (2019). Circular business model transformation: a roadmap for incumbent firms. Calif. Manag. Rev. 61 (2), 5–29. https://doi.org/10.1177/ 0008125618811926.
Furferi, R., Volpe, Y., Mantellassi, F., (2022). Circular Economy Guidelines for the Textile Industry. Sustainability, 14, 11111. https://doi.org/10.3390/su141711111
Ghisellini, P., Cialani, C., & Ulgiati, S. (2016). A review on circular economy:The expected transition to a balanced interplay of environmental and economic systems. Journal of Cleaner Production, 114, 11–32. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2015.09.007._ _
Herrador, M. and Imanishi, M. (2025). Unlocking the circular economy potential in the textiles and fashion industries of Japan: Opportunities for European businesses. Journal of CleanerProduction, 486, (2025) 144491.Filh
Khan, S.J., Badghish, S., Kaur, P., Sharma, R., Dhir, A., (2023). What Motivates the Purchasing of Green Apparel Products? A Systematic Review and Future Research Agenda. Business Strategy and the Environment.
Lewandowski, M., (2016). Designing the business models for circular economy—towards the conceptual framework. Sustainability 8 (43), 1–28. https://doi.org/10.3390/ su8010043.
Lüdeke-Freund, F., Gold, S., Bocken, N.M.P. (2019). A review and typology of circular economy business model patterns. J. Ind. Ecol. 23 (1), 36–61. https://doi.org/ 10.1111/jiec.12763. Ministry of the Environment,
Lüttin, L. (2025). Full overview of the EU textile strategy and regulations. EU Policies and Regulations
Maalouf A. and Mavropoulos, A. (2023). Re-assessing global municipal solid waste generation, Waste Management & Research, Vol. 41(4) 936–947.
Niinimäki, K., Peters, G., Dahlbo, H., Perry, P.,
Rissanen, T., Gwilt, A. (2020). The environmental price of fast fashion Nat. Rev. Earth Environ., 1 (2020), pp. 189-200, 10.1038/s43017-020-0039-9
Ozek, H.Z. (2023). Evaluation of the Environmental Impactsof Textiles and Apparel Throughout the Full Life Cycle. Conference on Global Practice ofMultidisciplinary Scientific Studies-V Proceedings Book, 2023, p.1985-1994. Baku, Azerbaijan.
Patti, A., Cicala, G., Acierno, D. (2021). Eco-sustainability of the textile production: Waste recovery and current recycling in the composites world. Polymers (Basel), 13 (2021), pp. 1-22, 10.3390/polym13010134
Pearce, D.W. and Turner, R.K. (1990), Economics of Natural Resources and the Environment, Hemel Hempstead: Harvester Wheatsheaf.
Pedersen, E.R.G., Earley, R., Andersen, K.R. (2019). From singular to plural: exploring organisational complexities and circular business model design. J. Fash. Mark. Manag. 23 (3), 308–326. https://doi.org/10.1108/JFMM-04-2018-0062.
Prieto-Sandoval, V., Jaca, C., & Ormazabal, M. (2018). Towards aconsensus on the circular economy. Journal of Cleaner Production, 179, 605–615. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2017.12.224
Rahaman, M. T., Pranta, A. D., Repon, M. R., Ahmed, M. S., & Islam, T. (2024). Green production and consumption of textiles and apparel: Importance, fabrication, challenges and future prospects. Journal of Open Innovation: Technology, Market, and Complexity, 10(2), 100280. https://doi.org/10.1016/j.joitmc.2024.100280
Rizos, V., Tuokko, K. and Behrens, A. (2017). The Circular Economy A review of definitions, processes and impacts. CEPS Research Report No 2017/8, April 2017.
Saha, K., Dey, P. K., & Papagiannaki, E. (2021). Implementing circular economy in the textile and clothing industry. Business Strategy and the Environment, 30(4), 1497–1530. doi:10.1002/bse.2670
Salmi, A., Kaipia, R. (2022). Implementing circular business models in the textile and clothing industry, Journal of Cleaner Production 378, 134492.
Suchek, N., Fernandes, C.I., Kraus, S., Filser, M.,
Sjögrén, H. (2021). Innovation and the circular economy: A systematic literature review. Bus Strat Env.; 30:3686–3702.
Schmutz, M & Som, C. (2022). Identifying the potential for circularity of industrial textile waste generated within Swiss companies. Resources, Conservation and Recycling, 2022. Elsevier
Ul-Durar, S., Arshed, N., Anwar,A., Sharif, A., Liu, W. (2023). How does economic complexity affect natural resource extraction in resource rich countries?, Resources Policy, Volume 86, Part B.
UNFCCC (2018). UN helps fashion industry shift to low carbon. United Nations:United Nations Framework Convention on Climate Change. Available at: https://unfccc.int/news/un-helps-fashion-industry-shift-to-low-carbon.
Wilts, H. & Bröcker, A. (2022). Implementation of Circular Economy in Europe. Status Quo ans Starting Points. Friedrich-Ebert-Stiftung (FES) Publication.
WTO (2024). Global Value Chains Sectoral Profiles / Textiles and Clothing Industry
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Journal of Recycling Economy & Sustainability Policy
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
